'Disaster upon Disaster Inflicted on the Dutch'. Singing about Disasters in the Netherlands, 1600-1900

Abstract

This article focuses on Dutch songs about natural disasters, published roughly between 1600 and 1900, and investigates which functions they fulfilled from a long-term perspective. It argues that this particular genre is an important source to understand how people coped with catastrophes in the past by highlighting three of its main functions. Firstly, they were used to spread the news by communicating detailed information about the happening from the time of the event to the location and number of deadly incidents. Secondly, authors made sense of the events by interpreting them. In all cases, disasters were interpreted as signs of God’s vengeance and as warnings that the audience needed to repent in order to prevent new disasters. The heated religious debates, caused by the earthquake of Lisbon in 1755, were not reflected in Dutch songs about disasters at all. Thirdly, songs could shape a shared sense of religious or geographical identity. National solidarity reached a height in the nineteenth century, when songs were used as a means to raise money for the victims. Even songs about disasters abroad were primarily used to strengthen communal feelings at the national level.

In dit artikel wordt de rol van liederen bij natuurrampen in de zeventiende, achttiende en negentiende eeuw onderzocht. Na rampzalige gebeurtenissen als overstromingen, insectenplagen, runderpest en branden verschenen tal van liederen waarin de gebeurtenissen werden bezongen. Grofweg zijn er drie functies van de liederen te onderscheiden. Ten eerste fungeerden ze als een belangrijk medium om het nieuws te verspreiden onder grote lagen van de bevolking. De liederen bevatten dan ook veel concrete gegevens over de locatie, het aantal slachtoffers en de gevolgen van een ramp. Ten tweede werden de gebeurtenissen in de liederen geïnterpreteerd door er religieuze en soms ook politieke lessen aan te verbinden. Door alle eeuwen heen overheerst een stichtelijke boodschap; de godsdiensttwijfel, die na de ramp van Lissabon in 1755 in sommige intellectuele en wetenschappelijke kringen opkwam, drong niet door tot dit populaire genre. Ten derde konden liederen gevoelens van solidariteit vanuit een religieus en geografisch perspectief bevorderen. Zo konden ze de verbondenheid op het stedelijke, regionale en nationale niveau verhogen. Deze solidariteit kreeg een extra dimensie in de negentiende eeuw, toen de liederen ook werden gebruikt om geld in te zamelen voor de slachtoffers. Zelfs wanneer ze bestemd waren om te collecteren voor de slachtoffers van buitenlandse rampen, stonden de liederen in het teken van het vergroten van nationale saamhorigheid.