Empirisch onderzoek naar de lange Tweede Wereldoorlog
In 2025 is het tachtig jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam en de bevrijding van Nederland en België werd voltooid. In beide landen zijn boekenkasten vol historische werken over deze oorlog geschreven. Op 2 januari 2025 zou het Nederlandse Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) een openbaar en online beschikbaar archief worden. Dit is zoals bekend uitgesteld, maar de openstelling van het CABR blijft wel de aanleiding voor de samenstelling van een nieuwe special collection. Hierin presenteert BMGN – Low Countries Historical Review een selectie van sinds 1970 in dit tijdschrift verschenen artikelen die empirisch onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog behelsden en die op toentertijd nieuw ontsloten bronnenmateriaal waren gebaseerd. De geografische en chronologische reikwijdte van deze selectie sluit aan bij de benadering die Peter Romijn in zijn boek De lange Tweede Wereldoorlog (2020) uiteenzet. Romijn behandelt hierin de Duitse bezetting van Europees Nederland, de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog gezamenlijk. Hij ziet de jaren veertig als een tijdvak dat continuïteit kent op het gebied van oorlog, massaal geweld en onderdrukking en omschrijft dit decennium als ‘één aaneengesloten periode van elkaar overlappende grootschalige geweldsconflicten’ (p. 11). De Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog is voor Romijn niet een ongelukkige nasleep van de Tweede Wereldoorlog, maar een onderdeel van de fase in de geschiedenis waarin na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een nieuwe internationale orde tot stand kwam. Deze speciale collectie bevat dan ook niet alleen bijdragen over Nederland en België direct voorafgaand aan of ten tijde van de Duitse bezetting, maar biedt ook ruimte aan artikelen over de tweede helft van de jaren veertig en dan in het bijzonder over de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Deze gevarieerde collectie beoogt een vertrekpunt te vormen voor eenieder die zich (verder) wenst te verdiepen in de politieke, economische, culturele en/of sociale geschiedenis van de Lage Landen gedurende de grote conflicten van de jaren veertig van de vorige eeuw – bijvoorbeeld aan de hand van de CABR-dossiers.
Verantwoording: selectie, samenstelling en begeleidende tekst door Kris van der Aar, m.m.v. Tessa Lobbes
