Antisemitisme onder Nederlandse socialisten in het fin de siècle

Abstract

Anti-Semitism in the Dutch labour movement has not been studied sufficiently. This is certainly true with regard to Ferdinand Domela Nieuwenhuis and the early socialist movement in the nineteenth century. However, we have to take anti-Jewish propaganda into account in order to understand why the Jewish proletariat joined the socialist ranks at such a late stage, only after the reformist wing split from Domela’s Social Democratic League (sdb) into the Social Democratic Labour Party (sdap) in 1894.This article aims to address this lacuna, and demonstrates that Domela had been using Anti-Semitic stereotyping against the parliamentaryorientated reformists, because his main rival P.J. Troelstra was dependent on a modest group of Jewish diamond labourers in Amsterdam. Once the conflict was over Anti-Semitism faded into the background again.


Het antisemitisme binnen de Nederlandse arbeidersbeweging is onvoldoende onderzocht. Dit geldt a fortiori voor de vroege socialistische beweging en haar voorganger Ferdinand Domela Nieuwenhuis. Dat is een tekortkoming want alleen door hun antisemitisme op waarde te schatten is te begrijpen waarom het joodse proletariaat de Sociaal Democratische Bond (sdb) uit de weg ging en pas na 1894 in de sdap voor het socialisme werd gewonnen. Dit artikel probeert in deze lacune te voorzien. De auteur komt tot de conclusie dat Domela in zijn conflict met P.J. Troelstra antisemitische beeldvorming inzette als politiek wapen. De Friese advocaat telde een bescheiden aanhang onder de joodse diamantbewerkers en Domela trachtte met anti-joodse stereotypen diens positie te ondermijnen. Toen het conflict met de afscheiding van de sdap in 1894 eindigde, verschoof het antisemitisme – een incidentele oprisping daargelaten – weer naar de achtergrond.