'Hoe haer die ghemeente sette jeghen die heren'. Politieke literatuur en opstanden in het veertiende-eeuwse Brabant

Abstract

This article examines the political messages that are incorporated in stories about revolts in late medieval literature from the duchy of Brabant. In this way, it contributes to the debate on the functionality of literary discourses about political resistance. Despite the rigor of previous studies on this subject, researchers often still interpret the very negative late medieval discourse on revolts as an attempt to legitimise the power of the ruling elites. By means of an intertextual comparison between the discourses of a chronicle, didactic literature and political and juridical sources, this article argues that this explanation is limited. In fact, descriptions of revolts also functioned as a warning for the consequences of misgovernance. As political instruments, literary works tried to convince rulers to make policy changes in order to bring contemporary rebellions to an end. Late medieval authors were thus less conservative than a first reading of their works suggests.

Dit artikel onderzoekt de politieke doelen achter verhalen over opstanden in laatmiddeleeuwse literatuur uit het hertogdom Brabant. Hiermee levert het een bijdrage aan het debat over de functionaliteit van literaire getuigenissen over politiek verzet. Ondanks de vele inzichtelijke studies die over dit debat zijn verschenen, beschouwen de meeste onderzoekers het negatieve laatmiddeleeuwse discours over opstandelingen vaak als een poging om de macht van de heersende bestuurders te legitimeren. Aan de hand van een intertekstuele vergelijking van het discours van een kroniek met dat van didactisch-moraliserende werken en politieke en juridische bronnen beargumenteert dit artikel dat deze verklaring ontoereikend is. Verhalen over opstanden functioneerden ook als een waarschuwing voor de gevolgen van wanbestuur. Literaire werken fungeerden als politieke instrumenten die trachtten bestuurders van het nut van specifieke beleidsveranderingen teovertuigen, opdat er een einde kon komen aan opstanden. Laatmiddeleeuwse auteurs waren in dit opzicht minder behoudsgezind dan een eerste lezing van hun werken doet uitschijnen.