Bolwerk van de oude adel? Een kwantitatieve benadering van de adellijke vertegenwoordiging in het Belgische diplomatieke korps (1840-1940)

Abstract

European diplomatic services in the nineteenth-century have often been characterised as strongholds of the old nobility. This article challenges this hypothesis by proposing a quantitative approach to the representation of the noble class in the Belgian diplomatic corps between 1840 and 1940. It is argued that, in comparison to the situation in the major European countries at that time, the Belgian nobility did not constitute a dominant factor in the diplomatic service, although it was better represented in the higher echelons. Throughout the nineteenth century, the number of aristocrats in the diplomatic service surprisingly rose simultaneously with the democratisation of politics. This re-aristocratisation of the diplomatic career is attributed mainly to the conferment of noble titles to diplomats with a middle-class background. Furthermore, this article will show that the democratisation of the diplomatic corps was a slow and gradual process, spread over the first half of the twentieth century. 

De negentiende-eeuwse Europese diplomatieke diensten zijn vaak getypeerd als een bolwerk van oude adellijke families. Dit artikel bestudeert deze hypothese door de adellijke vertegenwoordiging in de Belgische diplomatie tussen 1840 en 1940 op een kwantitatieve manier te benaderen. In vergelijking met de Europese grootmachten van deze periode, vormde de Belgische adel geen dominante factor binnen de Belgische diplomatie, hoewel edelen wel beter vertegenwoordigd waren in de hoogste rangen van de hiërarchie. Verrassend genoeg steeg het aantal edelen aan het einde van de negentiende eeuw, op het moment dat de politiek meer en meer op een democratische basis georganiseerd werd. Deze re-aristocratisering van de diplomatieke carrière is voornamelijk toe te schrijven aan het verlenen van titels aan diplomaten met een burgerlijke achtergrond. Verder toont dit artikel aan dat de democratisering van het diplomatieke korps in de eerste helft van de twintigste eeuw een traag en geleidelijk proces was.