Lees hier: De politiek gepeild. Hoe de publieke omroep de opiniepeiling ontdekte

Vandaag gaat Nederland naar de stembus om nieuwe gemeenteraadsleden te verkiezen. Het stemgedrag van grote groepen kiezers wordt tegenwoordig mede bepaald door stemwijzers én opiniepeilingen. Die peilingen brengen niet alleen politieke ontwikkelingen in kaart, maar beïnvloeden ook de keuze van de kiezer in het stemhokje. In zijn online first-artikel gepubliceerd bij BMGN – Low Countries Historical Review onderzoekt Fons Meijer hoe en waarom opiniepeilingen zo belangrijk zijn geworden in de Nederlandse media en politiek.


_{Een visagist maakt PvdA-voorzitter Joop den Uyl op in de studio van de NOS op de verkiezingsavond van 26 mei 1981. Foto gemaakt door Hans van Dijk.
© Nationaal Archief, Den Haag (CC0), 2.24.01.05, http://proxy.handle.net/10648/acfcc5ec-d0b4-102d-bcf8-003048976d84.}

Publieke omroepen ontdekten het fenomeen opiniepeilingen vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw, zo stelt Meijer. Niet alleen claimden omroepredacteuren en journalisten met behulp van deze peilingen een positie als intermediair tussen politici en kiezers, ook gebruikten zij deze om de verzuilde verhoudingen open te breken. Peilingbureaus als NIPO en experts als Marcel van Dam en Maurice de Hond promootten vanaf de jaren zeventig in radio- en televisieprogramma’s immers een nieuw, wetenschappelijk onderbouwd beeld van de kiezers als burgers die hun kiesgedrag niet meer als vanzelfsprekend afstemden op hun religie of ideologie, maar op hun bevindingen als kritische burgerconsumenten. Het resultaat was een voorgoed veranderde Nederlandse verkiezingscultuur.

Lees hier het volledige artikel in open access: https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.7074